Wikifuncties:Woordenlijst

Voel u vrij om naar termen te vragen op de overlegpagina, of om meer termen toe te voegen en de definities te verbeteren.

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

A

abstractie (Engels: abstract)

niet in een specifieke natuurlijke taal maar ervan abstraheren; met als doel een notatie te geven voor de betekenis achter teksten, zinnen of zinsneden in natuurlijke talen. Het tegenovergestelde van concreet.

abstracte tekst (Engels: AbstractText)

prototype-implementatie van het Wikifuncties-idee.

abstracte inhoud (Engels: abstract content)

zie inhoud.

Abstracte Wikipedia (Engels: Abstract Wikipedia)

voorlopige naam van alle inhoud die door lokale Wikipedia's kan worden gebruikt om een artikel in natuurlijke taal weer te geven (renderen); nu wordt voorgesteld dat de naam naast het overeenkomstige gegevensitem in Wikidata staat, maar dat zal voorafgaand aan Deel P2 in het ontwikkelingsproject worden besproken.

alias (Engels: alias)

een alternatief label voor een object, vooral gebruikt om het object te vinden.

argument (Engels: argument)

invoer die aan een functieaanroep is gegeven.

argumentreferentie (Engels: argument reference)

een referentie aan één van de opgegeven argumenten in een compositie

array (Engels: array)

Veel programmeertalen hebben een type "array". De tegenhangers in Wikifuncties zijn lijst en getypte lijst. Zie ook Benjamin-array.

artikel (Engels: article)

een pagina in de hoofdnaamruimte van Wikipedia, die gewoonlijk één item in Wikipedia vertegenwoordigt.

B

Benjamin-array (Engels: Benjamin array)

een manier om getypte lijst aan te duiden, voorgesteld door Benjamin Degenhart, waarbij een getypte lijst wordt opgeslagen als een JSON-lijst waarvan het eerste element het type aangeeft. Dit is in tegenstelling tot het eerder voorgestelde schema, dat gebruik maakt van LISP-achtige lijsten met enkelvoudig gekoppelde lijsten, waarin het type één keer in elke node moet worden opgeslagen.

booleaans (Engels: boolean)

een waarde die twee toestanden kan hebben, meestal aangeduid met waar en onwaar.

ingebouwd (Engels: built-in)

een native implementatie van een functie die door de evaluator wordt geleverd en die niet kan worden bewerkt via de wiki-interface.

C

aanroep (Engels: call)

zie functieaanroep. In het Engels kunnen ook de termen invoke of invocation worden gebruikt.

canoniek, gecanoniseerd (Engels: canonical, canonicalized, canonicalised)

een specifieke, minder uitgebreide en dus beter leesbare manier om ZObjecten weer te geven in JSON; het is de gebruikelijke weergave dat ZObjecten worden opgeslagen in Wikifuncties. Dit is in tegenstelling tot normaal.

teken (Engels: character)

een teken zoals gedefinieerd door Unicode, een bestanddeel van een tekenreeks; een teken kan uit meerdere bytes (of octetten) bestaan.

compositie (Engels: composition)

een vorm van implementatie van een functie, waarbij de implementatie wordt gegeven door de combinatie van andere functies; zie functiemodel.

compositienotatie (Engels: composition notation)

een gemakkelijk leesbare notatie voor composities; zie functiemodel.

concreet (Engels: concrete)

in een specifieke natuurlijke taal. Het tegenovergestelde van abstract.

cons (Engels: cons)

een functie om een nieuwe lijst te maken door er bovenaan een element aan toe te voegen; zie phab:T261474. Zie cons in de Engelstalige Wikipedia.

constructor (Engels: constructor)

een abstracte bouwsteen van inhoud. Een constructor heeft tot doel de betekenis van een enkele zin of zinsstructuur vast te leggen. Het heeft vaak slots die andere constructors kunnen gebruiken, en kan zelf worden gebruikt als een waarde om de slots van andere constructors te vullen.

inhoud, abstracte inhoud (Engels: content, abstract content)

abstracte weergave van een tekst of tekstfragment, samengesteld uit constructors. Technisch gezien een geïnstantieerde constructor. De constructor op het hoogste niveau wordt gebruikt om een geheel artikel weer te geven en opgeslagen in Abstracte Wikipedia, maar de inhoud kan ook uit slechts een zin of zinsnede bestaan. Soms abstracte inhoud genoemd.

currying, gecurrificeerd (Engels: curried, curry, currying)

een gecurrificeerde functie is een functie die is vertaald door het nemen van meerdere argumenten in een reeks functies, elk met een enkel argument. Deze techniek is vernoemd naar de Amerikaanse wiskundige Haskell Curry. Zie currying in de Engelstalige Wikipedia.

D

deserialisatie (Engels: deserialization)

het tegenovergestelde van serialisatie.

ontwikkelingsproject (Engels: development project)

een project om Wikifuncties en Abstract Wikipedia te ontwikkelen; zie Abstract Wikipedia-plan.

weergavefunctie (Engels: display function)

een synoniem van renderer. Bijvoorbeeld een functie die een type converteert naar een tekenreeks die gebruikers kunnen begrijpen, zoals het converteren van een nummer 123456 naar "123,456" in (internationaal) Engels, "1,23,456" in Indiaas Engels, "123.456" in het Frans, enz., of het converteren van de datum '2024','03','12' naar '2024-03-12', enzovoort.

documentatie (Engels: documentation)

voor mensen leesbare tekst die een object uitlegt.

E

eneyj (Engels: eneyj)

1. prototypemodel van Wikifuncties;
2. een JavaScript-implementatie van een evaluator van dat model geleverd in abstracte tekst.

fout (Engels: error)

een type waarvan de instanties bij evaluatie of validatie problemen aangeven; zie functiemodel.

evaluatie (Engels: evaluation)

De actie die door de evaluator wordt uitgevoerd.

evaluator (Engels: evaluator)

een stukje software dat een ZObject neemt en evalueert, dat wil zeggen een Functie uitvoert en het resultaat retourneert. Wij voorzien de ontwikkeling van verschillende evaluators. Evaluators kunnen worden geïmplementeerd en uitgevoerd in de browser, op de server van de Wikimedia Foundation, in de cloud, in een app op een mobiel apparaat of op andere plaatsen. Vergelijk met executor en orkestrator.

Uitvoering (Engels: execution)

De actie die door de executor wordt uitgevoerd.

executor (uitvoerder) (Engels: executor)

een van een reeks interne diensten die niet zichtbaar zijn voor het publiek. Ze kunnen alleen worden aangeroepen door de orkestrator. Ze voeren native code uit in een specifieke programmeertaal. Er zal één executor zijn voor Lua, één voor JavaScript, één voor Python, enz. Zie de servicedocumentatie. Vergelijk met evaluator en orkestrator.

F

functie (Engels: function)

de specificatie van een berekening die enige invoer vergt en uitvoer retourneert; zie subprogramma in Wikipedia.

functieaanroep (Engels: function call)

Een functieaanroep is een ZObject dat bestaat uit een functie en de vereiste argumenten voor de functie, en kan worden geëvalueerd naar een ander ZObject.

functie evaluator (Engels: function evaluator)

Zie evaluator.

functie-uitvoerder (Engels: function executor)

Zie executor.

functiemodel (Engels: function model)

zie functiemodel.

function orchestrator (Engels: function orchestrator)

Zie orchestrator.

function schemata (Engels: function schemata)

een set vooraf gedefinieerde ZObjecten die gebruikt worden in orchestrator en evaluator. Het WikiLambda systeemaccount vult ook vooraf gedefinieerde ZObjecten on-wiki vanuit functie schemata.

functioneel (Engels: functional)

afkorting van "puur functioneel", wat betekent dat de evaluatie van een dergelijke functie geen bijwerkingen heeft en deterministisch is, dat wil zeggen altijd hetzelfde; zie puur functioneel programmeren in de Engelstalige Wikipedia; zie functiemodel.

G

generiek type (Engels: generic type)

een type dat wordt gegenereerd door evaluatie van een functieaanroep.

I

identiteit (Engels: identity)

De identiteit van een type is een instantie van een (specifieke) functie die evalueert naar het type. Voor een eenvoudig type is het een verwijzing naar het type zelf.

implementatie (Engels: implementation)

een bepaalde manier om een functie uit te voeren. Een implementatie kan een stukje code in een bepaalde programmeertaal zijn, verwijzen naar functionaliteit “ingebouwd” in de evaluator, of oproepen naar andere functies samen te stellen. Een functie kan vele implementaties hebben, die allemaal gelijkwaardig moeten zijn. Afkorting van "ZFunctie-implementatie".

instantie (Engels: instance)

elk ZObject is een exemplaar van zijn type.

invoke (Engels: invoke)

synoniem in het Engels voor aanroep (call). Zie functieaanroep.

item (Engels: item)

een vermelding in de kennisbank van Wikidata; zie item in de Wikidata-woordenlijst.

J

JSON (Engels: JSON)

een veelgebruikte formaat voor gegevensoverdracht; zie JSON.

K

sleutel (Engels: key)

een tekenreeks die eindigt met de letter K gevolgd door een natuurlijk getal, eventueel voorafgegaan door een Z-nummer. Sleutels worden in Wikifuncties meestal gedefinieerd op basis van types of Functies, en worden gebruikt om ZObjecten te construeren.

L

label (Engels: label)

hoofdnaam die wordt gegeven om een ZObject te identificeren. Mag alleen platte tekst zijn.

lexeem (Engels: lexeme)

een vermelding in Wikidata met lexicografische kennis over (grofweg) een woord; zie lexeem in de Wikidata-woordenlijst.

linearisator (Engels: linearizer)

(deze term wordt niet meer gebruikt in de huidige terminologie, maar is nog te vinden in oudere documenten) synoniem van renderer (1).

lijst (Engels: list)

een gegevenstype dat een willekeurig aantal instanties in een geordende entiteit groepeert; zie lijst (abstract gegevenstype) in Wikipedia.

literaal (Engels: literal)

een waarde die geen ZObject is. Nu is de enige geaccepteerde invoer een tekenreeks.

lokale Wikipedia (Engels: local Wikipedia)

een Wikipedia in een specifieke taal, zoals de Nederlandstalige Wikipedia, Japanstalige Wikipedia of Italiaanstalige Wikipedia.

M

meertalige Wikipedia (Engels: multilingual Wikipedia)

de architectuur waarmee lokale Wikipedia's zichzelf kunnen verrijken door inhoud van Abstracte Wikipedia weer te geven (renderen) en zo een uitgebreidere, actuelere en correcte Wikipedia in hun taal te hebben; zie Abstracte Wikipedia-architectuur.

N

natuurlijke taal (Engels: natural language)

een specifieke natuurlijke taal in bredere zin, zoals Nederlands, Engels, Tagalog of Swahili; zie natuurlijke taal in Wikipedia.

normaal (Engels: normal)

een uitgebreide, gemakkelijk verwerkbare en zeer uniforme manier om ZObjecten weer te geven in JSON. Dit is in tegenstelling tot canoniek.

niets (Engels: nothing)

een gegevenstype dat geen instanties kan hebben; zie bottom type in de Engelstalige Wikipedia.

O

object (Engels: object)

1. In JavaScript of JSON is een object in feite een associatieve array; zie associatieve array in Wikipedia.
2. In Wikifuncties, synoniem van ZObject.

orchestration (Engels: orchestration)

De actie die door de orchestrator wordt uitgevoerd.

orkestrator (Engels: orchestrator)

een service die een ZObject gebruikt en er een geëvalueerd versie van retourneert. Om dit te doen, zal het de wiki aanroepen voor andere ZObjecten die het nodig heeft, de uitvoerder aanroepen om enkele functieaanroepen te evalueren, en andere diensten aanroepen zoals Wikidata. Zie de servicedocumentatie. Vergelijk met evaluator en uitvoerder.

P

pagina (Engels: page)

een deel van een wiki. Wiki bestaat uit een aantal afzonderlijke pagina's, die onafhankelijk van elkaar kunnen worden bewerkt, ze hebben o.a. onderlinge interne links.

parser (Engels: parser)

een functie om een string naar een ZObject te converteren. Het tegenovergestelde van renderer.

paar (Engels: pair)

een samengesteld ZObject dat twee ZObjecten van een specifiek (maar willekeurig) type bevat.

Deel P1 (Engels: Part P1)

het deel van het ontwikkelingsproject dat zich bezighoudt met het creëren van Wikifuncties. Het begint bij het begin van het project en duurt de hele levensduur ervan; zie Deel P1: Wikifuncties.

Deel P2 (Engels: Part P2)

het deel van het ontwikkelingsproject dat zich bezighoudt met het creëren van Abstracte Wikipedia. Het begint na ongeveer een jaar in het project en gaat door gedurende de tweede helft van zijn levensduur; zie Deel P2: Abstracte Wikipedia.

persistent (Engels: persistent)

een ZObject met een Z-nummer en met een eigen pagina in de wiki. De meeste persistente ZObjecten bevatten waarden die ZObjecten zijn zonder Z-nummer, en daarom niet persistent zijn.

eigenschap (Engels: property)

gebruikt om een ​​verklaring te maken over een item in de kennisbank van Wikidata; zie eigenschap in de Wikidata-woordenlijst.

Q

citaat (Engels: quote)

een datastructuur die niet moet worden geëvalueerd, maar woordelijk moet worden bewaard.

Q-nummer (Engels: QID)

identificatiecode voor een item in Wikidata, bestaande uit de letter "Q" gevolgd door een geheel getal.

R

leesfunctie (Engels: reading function)

een synoniem van parser. Een functie die tekstinvoer van een tekenreeks door de gebruiker omzet in een bepaald type. Bijvoorbeeld het converteren van de tekenreeks "123456" naar het nummer '123456', of de tekenreeks '2024-03-12' naar de datum '2024', '03', '12'.

referentie (Engels: reference)

een identificatiecode die het onderliggende object aangeeft. De tekenreeks "Z11" verwijst bijvoorbeeld naar de tekst Type Z11/eentalige tekst.

Note: Deze term heeft een heel andere betekenis dan op Wikidata; zie referentie (informatica) in de Engelstalige Wikipedia.

renderer (Engels: renderer) (1)

een functie om een ZObject om te zetten naar een string. Het tegenovergestelde van parser. (voorheen "linearizer" genoemd)

renderer (Engels: renderer) (2)

een functie die inhoud en een identificatiecode voor een natuurlijke taal als invoer krijgt en tekst in die natuurlijke taal als uitvoer retourneert, die de inhoud vertegenwoordigt als concrete tekst, gebruikmakend van kennis uit lexemen.

Note: Dit is een toekomstige functie, en de betekenis van de term "renderer" in het originele voorstel; Deze term komt overeen met het huidige gebruik van "renderer", het kan in de toekomst worden hernoemd.

reïficatie (Engels: reify)

een functie die een object opdeelt in zijn samenstellende delen, zodat de delen afzonderlijk toegankelijk zijn; zie reification in de Engelstalige Wikipedia; zie phab:T261474.

REPL (Engels: REPL)

een Read / Eval / Print - Loop, een opdrachtregelinterface die invoer vastlegt, deze evalueert en het resultaat weergeeft; zie REPL in de Engelstalige Wikipedia; zie functiemodel.

S

schema's (Engels: schemata)

Zie functie schemata.

serialisatie (Engels: serialization)

manieren om ZObjecten weer te geven in JSON; zie ook canoniek, normaal.

verklaring (Engels: statement)

gebruikt om kennis te verschaffen over een item in de kennisbank van Wikidata; zie verklaring in de Wikidata-woordenlijst.

tekenreeks (Engels: string)

een reeks tekens.

somtype (Engels: sum type)

een type dat exemplaren van elk van zijn samenstellende typen kan hebben; zie somtype in de Engelstalige Wikipedia; zie functiemodel.

T

sjabloon (Engels: template)

een manier om een renderer te specificeren als tekst afgewisseld met tijdelijke aanduidingen, of slots, die kunnen worden gevuld met gegevens uit constructors, functieberekeningen of inhoud uit een ander sjabloon. Zie het document Sjabloontaal voor Wikifuncties voor een gedetailleerde bespreking van de sjabloonsyntaxis.

tester (Engels: tester)

een manier om automatisch te bepalen of een gegeven ZFunctie het juiste doet. Een functie heeft doorgaans meerdere testers, die elk een bepaalde invoer voor de functie specificeren en voorwaarden stellen waaraan de uitvoer voor de gegeven invoer moet voldoen. Testers voor de functie “titelhoofdletter” kunnen bijvoorbeeld het volgende bevatten: 'abc' moet 'Abc' worden; “oorlog en vrede” moeten “Oorlog en Vrede” worden; “война и мир” moet “Война и мир” worden; en “123” moet “123” blijven.

vergankelijk (Engels: transient)

het tegenovergestelde van persistent.

type (Engels: type)

Het type object vertelt ons hoe we het gegeven object moeten interpreteren en begrijpen, en wat er met het object gedaan kan worden. Als we bijvoorbeeld een object hebben met de waarde “2023”, afhankelijk van of het type een geheel getal, jaar of tekenreeks is, begrijpen we dat object anders. Elk object verwijst naar “een ding in de echte wereld”. Het gehele getal 2023 verschilt van het jaar 2023. Het type vertelt ons hoe we een bepaald object moeten interpreteren, zodat we weten naar welk ding het in de echte wereld verwijst. Technisch gezien definieert het hoe objecten van dat type zijn gestructureerd en aan welke voorwaarden ze moeten voldoen om een geldig object van dat type te zijn. een type definieert de voorwaarden voor een ZObject om een ​​geldig exemplaar van dit type te zijn, door een functie aan te bieden die een ZObject valideert. Typen zijn zelf ZObjecten, zodat bijdragers van Wikifuncties nieuwe typen kunnen maken.

typeconverter (Engels: type converter)

Een script dat is geschreven in een programmeertaal (bijv. JavaScript), waarbij een native object (zoals BigInt) wordt gebruikt en een JSON-object wordt geretourneerd dat het bijbehorende ZObject vertegenwoordigt; of vice versa.

getypte lijst (Engels: typed list)

Een getypte lijst is een lijst waarin alle leden van de lijst tot een specifiek, voorgedefinieerd type behoren. Bijvoorbeeld, een getypte lijst van tekenreeksen is een lijst waarin alle leden van de lijst tekenreeksen zijn. Een getypte lijst vergt één argument: het type waarvan alle leden van de lijst een exemplaar moeten zijn. Getypte lijsten zijn waarschijlijk het meest gebruikte generieke type.

V

waarde (Engels: value)

de tekenreeks of ZObject geassocieerd met een sleutel in een ander ZObject.

validatie (Engels: validation)

De actie die door de validator wordt uitgevoerd.

validator (Engels: validator)

een functie die een ZObject als argument neemt en een lijst met gevonden fouten retourneert.

W

wiki (Engels: wiki)

een website die het eenvoudig en gezamenlijk bewerken van de pagina's mogelijk maakt.

Wikidata (Engels: Wikidata)

een project van de Wikimedia Foundation, een gratis, gezamenlijk bewerkte kennisbank; zie Wikidata.

Wikifuncties (Engels: Wikifunctions)

een nieuwe wiki van de Wikimedia Foundation; een gratis, gezamenlijk ontwikkelde en onderhouden catalogus van functies Het was aanvankelijk bekend als WikiLambda in het originele voorstel (die naam wordt nu gebruikt voor de WikiLambda-extensie).

WikiLambda (Engels: WikiLambda)

de software waarop Wikifuncties draait, Extension:WikiLambda.

WikiLambda-systeem (Engels: WikiLambda system)

een geautomatiseerd systeemaccount dat een belangrijk onderdeel is van de extensie WikiLambda. Zie User:WikiLambda system voor de huidige functie.

Wikimedia Foundation (Engels: Wikimedia Foundation)

organisatie die de Wikimedia-beweging ondersteunt; zie Wikimedia Foundation.

Wikipedia (Engels: Wikipedia)

een project van de Wikimedia Foundation, een gratis, gezamenlijk uitgegeven encyclopedie; zie Wikipedia.

Wikipedia, Abstracte (Engels: Wikipedia, Abstract)

zie Abstracte Wikipedia.

Wikipedia, meertalige (Engels: Wikipedia, multilingual)

zie meertalige Wikipedia.

Z

Z-nummer (Engels: ZID)

een identificatiecode beginnend met de letter Z en gevolgd door een geheel getal. Wordt gebruikt om persistente ZObjecten te identificeren.

ZFunctie (Engels: ZFunction)

een wikipagina op Wikifuncties die een specifieke functie beschrijft die kan worden gebruikt via de evaluator. Elke ZFunctie kan in code worden gerealiseerd door een of meer implementaties en genoemde implementaties kunnen als correct worden geverifieerd door een of meer tester-ZFuncties.

ZSleutel (Engels: ZKey)

een ZObject die een sleutel definieert voor een bepaald type.

ZLijst (Engels: ZList)

een ZObject voor een geordende reeks van andere ZObjecten.

ZObject (Engels: ZObject)

elk item in Wikifuncties is een ZObject. ZObjecten opgeslagen in Wikifuncties hebben Z-nummers en kunnen van verschillende typen zijn, zoals constructors, functies, types, enz. Een ZObject bestaat uit een set van sleutel/waarde-paren, waarbij elke sleutel slechts één keer per ZObject voorkomt en de waarden ZObjecten zijn.

ZEenheid (Engels: ZUnit)

een ZObject dat een eenheidstype vertegenwoordigt.